Septembre

     
Giới thiệu Hoạt động chăm môn, nghiệp vụCông tác trưng bàyTin tức Trưng bày Trưng bày siêng đềNghiên cứu Khảo cổ họcẤn phẩmDự án BTLSQG Thông tin hữu dụng Hỗ trợ
Từ ban đầu cuộc chỉ chiếm đóng phái mạnh Kỳ của Pháp, chữ Quốc ngữ bị xem như một toan tính của cơ quan ban ngành thuộc địa hòng Âu hóa nền quốc học vn và như một sản phẩm chữ tốt tiền dưới nhỏ mắt của những sĩ phu thì đến trào lưu Duy Tân với Ðông ghê Nghĩa Thục chữ Quốc ngữ được đón rước như một phép tắc chuyển tải hữu hiệu những tứ tưởng yêu thương nước, những học thức mới.

Bạn đang xem: Septembre


*


Học sinh ngôi trường La San Taberd – được ra đời sau lúc trường Adran đóng góp cửa. Tên trường để theo thương hiệu của giám mục Jean-Louis Taberd. Nguồn ảnh: flickr

Việc ghi giờ đồng hồ Việt bởi mẫu tự Latin không phải là 1 trong hiện tượng solo lẻ, chữ Quốc ngữ nhưng mà ta dùng bây giờ cũng chỉ là 1 trường hợp trong số hàng trăm ngôn ngữ đã được lưu lại dựa trên bảng vần âm Latin. Công việc này được triển khai ở toàn bộ các nước có dấu chân của những Thừa sai mang đến truyền giáo kể từ Phục Hưng (chỉ riêng dòng Tên, từ năm 1540 cho 1773 vẫn soạn 164 cuốn từ bỏ điển, 165 cuốn ngữ pháp và 430 văn phiên bản của 134 ngữ điệu và 6 thổ ngữ” (Kloter 2007), không kể những Dòng khác tham gia vào quá trình truyền giáo như Đa Minh, Phan Sinh). Mà lại điều quan trọng là, nếu không có những thay đổi cố thiết yếu trị, lối viết theo chủng loại tự Latin ở nước ta mãi vẫn chỉ là thành phầm của ngữ học truyền giáo còn chỉ được sử dụng trong cỡ Giáo hội.

Khởi đầu trường đoản cú những đưa ra quyết định chính trị của chính quyền thuộc địa

Bước đầu vào trong nhà trường phái mạnh Kỳ

Chúng ta đa số biết, bài toán người fan Pháp đổ xô vào cửa Hàn năm 1858 rồi đến khi họ đổ bộ vào thành phố sài gòn năm 1859 vẫn làm biến hóa tình hình chủ yếu trị của Việt Nam. Nền giáo dục đào tạo và sự lựa chọn chữ viết của họ cũng đổi khác theo.

Tới năm 1861, trường Adran thành phố sài gòn được thành lập. Người Pháp ban đầu mở trường học với họ đề xuất lựa chọn tiếng Pháp tuyệt tiếng Việt. Nếu như dạy bằng tiếng Việt thì chọn chữ Nho hay chữ Quốc ngữ. Đại đa phần người Pháp chọn lựa chữ Quốc ngữ do theo họ chữ Nho quá khó. Theo Lucien de Grammont, trí thông minh của bạn Annam và china dồn vào câu hỏi học chữ thành thử khoa học các nước này không phát triển nổi. Không chỉ có thế việc học chữ Quốc ngữ còn có thể chấp nhận được trẻ nhỏ Annam học nhanh hơn, chỉ cần vài tháng là biết đọc, biết viết, trong khi rất cần được mất mười năm mới xuất sắc được chữ Nho. Rộng nữa, chữ Quốc ngữ là trung gian để bạn Annam học tập chữ Pháp.

Một dòng ý kiến khác là của đô đốc Bonard, đến tp sài gòn năm 1861, ông nhà trương tôn trọng văn hóa truyền thống và phong tục phiên bản địa. Ông tổ chức triển khai dạy chữ Nho đến trẻ con bạn dạng xứ, còn fan Pháp thì cần học chữ Quốc ngữ. Nhưng Bonard chỉ sống Nam Kỳ 2 năm, tiếp đến về Pháp vì nguyên nhân sức khỏe. Đô đốc Grandière lên thay, chủ trương mở trường học với dạy chữ Quốc ngữ.

Chính bởi vì vậy, ngay từ năm 1864, chữ Pháp cùng chữ Quốc ngữ được dạy tuy nhiên song nghỉ ngơi trường học. Ở thời kỳ này chữ Quốc ngữ cũng đã bước đầu được dạy trong nhà trường mặc dù thời lượng còn ít. Đến năm 1871, Dupré ra ra quyết định theo đó các học trò nên viết những bài khóa bằng văn bản Quốc ngữ sinh hoạt kỳ thi đọc cùng viết bằng tiếng Việt. Ngày 17.11.1874, đô đốc Dupré ra quyết định tổ chức lại hoàn toàn nền giáo dục và đào tạo quốc dân. Nền giáo dục này được tuyên ba là miễn chi phí và từ bỏ do, tuân theo hình thức chung của giáo dục quốc dân ở Pháp.

Đến năm 1882, thống đốc Lafont quyết định toàn bộ các văn bạn dạng tiếng Việt rất cần phải viết bằng chữ Quốc ngữ và tính từ lúc năm 1886, toàn bộ nhân viên hành chính đều phải biết chữ Quốc ngữ bắt đầu được tuyển. Trong lịch trình học năm 1889, những thành viên của Hội đồng giáo dục đất nước thống nhất chương trình dạy, trong những số ấy có nhấn mạnh đến việc học sinh phải biết đọc, viết chữ Quốc ngữ và chữ Pháp, làm các phép tính bằng chữ Quốc ngữ.


*

Ngày 17.11.1874, đô đốc Dupré ra ra quyết định tổ chức lại hoàn toàn nền giáo dục đào tạo quốc dân

Lan rộng ra Bắc và Trung Kỳ

Sau hiệp ướcProtectoratnăm 1884-1885, chữ Quốc ngữ lan rộng ra cả Bắc Kỳ và Trung Kỳ. Rất cấp tốc chóng, số lượng các trường dạy chữ Quốc ngữ lên tới mức 117 trường năm 1887 (theo Pascale Bezançon, 2002). Các trường do cơ quan ban ngành bảo hộ thay thế dần dần trường làng, hệ trái là trường vị Pháp mở tăng lên mau lẹ và số học sinh theo học chữ Hán sút đáng kể. Ngôi trường Quốc học được thành lập năm 1896 để dạy dỗ tiếng Pháp cho những người sẽ là quan lại. Ngôi trường Hậu Bổ thành lập năm 1897 dạy cả tiếng Pháp cùng chữ Quốc ngữ.

Rút tay nghề từ hệ trái của việc xóa sổ chữ Nho sinh hoạt Nam Kỳ“dẫn mang đến sự không ổn định trong thôn hội phiên bản địa mặt khác làm ưu đãi giảm giá trị đạo đức nghề nghiệp của bạn dân sống Nam Kỳ...Việc học tập chữ Nho sẽ luôn quan trọng cho bạn dân An Nam. <Điều đó> được cho phép họ không mất đi sự xúc tiếp với văn học cổ điển và cùng với nền sang trọng Trung Hoa mà họ gắn bó” như toàn quyền Simoni đã nhận xét năm 1910, ông đề xuất cần dạy chữ Quốc ngữ tuy nhiên song cùng với chữ Hán. Bởi vì vậy sinh sống Bắc Kỳ với Trung Kỳ, hàng tuần vẫn có một vài giờ chữ Hán trong công tác học.


*

Quyết định của thống đốc Lafont ban hành năm 1878.

Giao điểm của các luồng bàn cãi đối nghịch

Tuy được đưa vào nhà trường cùng đời sống bởi quyết tâm bao gồm trị nhưng nói theo một cách khác việc vận dụng chữ Quốc ngữ vào nền giáo dục và đào tạo không hề dễ dàng và vấp phải không hề ít khó khăn. Bởi dẫu sao tổ chức chính quyền Pháp thủ xướng cũng là người đi chinh phục và không dễ thuyết phục người dân đồng ý một lối viết khác sửa chữa thay thế chữ viết đã gắn bó suốt 19 thay kỷ.

Chữ Quốc ngữ đứng vào lằn ranh thân hai làn sóng ủng hộ cùng phản đối quyết liệt, mà bên ủng hộ với thay mặt là Trương Vĩnh Ký, Trương Minh Ký, Huỳnh Tịnh Của, những người dân theo học trường Dòng đề xuất đương đầu với nhóm những nhà Nho truyền thống như Nguyễn Ðình Chiểu, Phan Văn Trị, Bùi Hữu Nghĩa, v.v. Cuộc đối địch không thuần xảy ra giữa hai hệ chữ viết của một ngôn từ mà còn thân hai thái độ thiết yếu trị, những tinh thần tôn giáo khác nhau: Thiên chúa giáo với Khổng giáo và những tôn giáo không giống trước đó đã ăn sâu vào tứ tưởng của fan dân.

Những sĩ phu ủng hộ chữ Quốc ngữ cho chính là vũ khí dung nhan bén trong công cuộc phổ biến tân học, khai dân trí, truyền bá tư tưởng yêu thương nước tiến tới giải hòa dân tộc, lấy lại chủ quyền cho nước nhà. Theo Trương Vĩnh Ký: “Chữ Quốc ngữ nên trở thành chữ viết của nước nhà. Rất cần phải nắm vững vàng nó mang đến điều giỏi đẹp và cho việc tiến bộ. Vày thế, chúng ta phải tìm mọi cách để phổ thay đổi chữ viết này”.Ông nhận định rằng loại chữ viết đối chọi giản, dễ dàng học này sẽ là phương tiện kết quả để thu nạp những kỹ năng mới vì cha lý do:“Thứ nhất, do nạn mù chữ phổ thông trong dân, tiếp sau là chữ Hán sẽ không còn còn có lợi một khi tín đồ Pháp giai cấp Nam Kỳ cùng cuối cùng, chỉ việc ba tháng là có thể biết đọc cùng viết chữ Quốc ngữ”.

Đại diện cho mặt phản đối vận dụng chữ Quốc ngữ là vậy đồ Nguyễn Đình Chiểu, theo rứa đó là đồ vật chữ của kẻ "xâm lược Tôn giáo với xâm lược lãnh thổ". Về sau Phạm Quỳnh có tổng thích hợp lại chủ ý của mặt phản đối chữ Quốc ngữ trên phái nam Phong tập san (1927): Phàm văn tự, có khó khăn mới thâm thúy. Nay chữ Quốc ngữ dễ dàng quá, đứa nhỏ xíu lên năm, học trò sơ học tập mở quyển sách ra cũng hiểu lau láu được ngay, thì loại văn chương sản xuất bởi thứ chữ ấy vớ là thô thiển bỉ tiện, không xứng danh là văn chương được”.Theo ý Phạm Quỳnh, bao gồm chữ Quốc ngữ là loại bè để cứu vớt vớt đàn ta vào bể trầm luân vậy.

Báo cáo của Thống sứ Bắc Kỳ về việc đưa chữ Quốc ngữ với chữ Pháp vào kỳ thi mùi hương ở nam Định. không những vậy, chữ Quốc ngữ cũng là giao điểm trong chủ trương dạy với học của chính những người dân Pháp cai trị. Vào việc vận dụng chữ Quốc ngữ sẽ hữu dụng cho người Pháp học tiếng Việt vì họ hiểu rằng khi người việt nam nói giờ đồng hồ Việt thì chỉ việc học biện pháp viết nhưng đối với người quốc tế học tiếng Việt, chúng ta sẽ yêu cầu học giờ đồng hồ Việt thông qua con chữ- phân biệt chữ Quốc ngữ dễ học hơn với những người Pháp vì chưng cùng nằm trong mẫu từ Latin. Nhưng cũng có thể có luồng chủ kiến phản đối, như tại hội nghị Thuộc địa được tổ chức tại Paris năm 1889, Aymonier (giám đốc trường nằm trong địa) phản đối vấn đề dạy chữ Quốc ngữ vìchữ viết này đánh dấu một giờ nói, với tiếng nói này lại quá nghèo nàn1.Theo Aymonier, mục tiêu chủ yếu đuối của nền học thiết yếu thuộc địa đề nghị là dạy tiếng Pháp cho người Việt. Biết chữ Quốc ngữ không có ích ích gì cho vấn đề này. Việc đào tạo thứ chữ này tại trường học phiên bản xứ do đó là tầm giá phạm vô ích. Yêu cầu dồn tiền cho học chữ Pháp. Nếu như chữ Pháp quá cạnh tranh thì dạy dỗ một vật dụng tiếng Pháp nắm gọn.

Émile Roucoules là hiệu trưởng ngôi trường Chasseloup-Laubat ở dùng Gòn, trực thuộc phe ủng hộ chữ Quốc ngữ, đã báo cáo phản bác bỏ Aymonier qua bài bác “Tiếng Pháp, Quốc ngữ với nền học bao gồm tại Đông Dương – trả lời ông Aymonier”( Le français, le quốc-ngữ et l’Enseignement public en Inchochine – Réponse à M. Aymonier): “Dùng chữ Quốc ngữ theo mặt đường hướng chúng tôi đã đề xướng hữu dụng điểm tức tự khắc là không giảm đứt với thừa khứ và tạo ra những kinh nghiệm tập tục… sản phẩm chữ này sẽ là một trong những phương nhân thể dù chậm nhưng chắc chắn là và nên thiết… để truyền bá phần lớn ý niệm đầu tiên, khơi mồng cho mọi việc”.

Bước ngoặt cùng các phong trào phổ biếnchữ Quốc ngữ

Ngày 6.6.1898, Toàn quyền Ðông Dương để thêm một kỳ thi phụ cho khoa thi hương thơm trường thi nam giới Ðịnh. Môn thi tất cả năm bài xích tiếng Pháp và tất cả phần dịch sang tiếng Việt (bằng chữ Quốc ngữ). Cuộc cải cách dạy học truyền thống cuội nguồn của Việt Nam diễn ra vào năm 1906: các trường làng đặt dưới sự kiểm soát của cả những quan cùng Ty giáo dục đào tạo của Pháp. Cấu tạo chương trình phụ thuộc vào mô hình giáo dục của Pháp, chia thành 3 cấp: Ấu học, thiếu học cùng Trung học (Trịnh Văn Thảo, 1995). Chữ thời xưa được dùng để dạy những môn luân lý, còn chữ Quốc ngữ được dùng để dạy Toán, những môn khoa học, lịch sử hào hùng và địa lý.


*

Cùng với 1 loạt những cải tổ và đàn áp, nước nước ta dưới mắt người Pháp coi như đã có bình định, nhà rứa quyền Pháp bắt đầu đặt để những chế độ về hành chính, giáo dục và đào tạo để cai trị những xứ thuộc địa với bảo hộ. Những cơ chế chính quyền của Triều đình bên Nguyễn dần dần hoặc bị sửa chữa thay thế hoặc bị có tác dụng suy yếu ớt đi không còn thực quyền. Hán học, nền tảng của công cuộc giảng dạy sĩ phu, quan liêu chức đơn vị Nguyễn, theo đó cũng tàn tạ dường chỗ mang lại lớp quan lại chức mới xuất thân từ các trường Pháp-Việt. Chữ Quốc ngữ từ trong nam giới lan ra khu đất Bắc, xen vào các kỳ thi; biết chữ Quốc ngữ phát triển thành một yêu mong để phi vào quan trường.

Năm 1919, vua Khải Định ra chiếu rằng: “Kỳ thi trong năm này là khoa thi cuối cùng, đường khoa cử trường đoản cú đây xong xuôi hẳn”2.Sự kiện khắc ghi sự ngừng của khoa giáp phong kiến vn và đánh dấu sự phổ cập rộng rộng của chữ Quốc ngữ trong số văn bạn dạng hành chủ yếu và trong giáo dục.

Bước ngoặt đưa ra quyết định dẫn tới việc lan rộng mạnh mẽ của chữ Quốc ngữ là vì chính các sĩ phu người việt trong sản phẩm ngũ phong trào Duy Tân cùng Ðông kinh Nghĩa Thục. Phong trào Duy Tân phân phát động từ thời điểm năm 1905 làm việc Quảng phái mạnh với cha lãnh tụ: nai lưng Quý Cáp, Phan Châu Trinh, Huỳnh Thúc Kháng. Trào lưu chủ trương dạy dỗ chữ Quốc ngữ, chữ Pháp và quan trọng đặc biệt dạy văn hóa, thông dụng kiến thức.

Ðông khiếp Nghĩa Thục khai trường tháng 3 năm 1907 tại phố mặt hàng Ðào, Hà Nội, lịch trình noi theo mặt đường lốitân họccủa china và Nhật Bản. Trong các sĩ phu sáng sủa lập có cụ cử Lương Văn Can, thục trưởng của Trường; cầm cố huấn Nguyễn Quyền, giám học; cầm án Nghiêm Xuân Quảng… và một số trong những nhà tân học tập như Nguyễn Văn Vĩnh, Phạm Duy Tốn, Nguyễn Bá Học, v.v. Mục đích của phong trào là:“khai trí,mở hầu hết lớp dạy học không rước tiền (để đúng với cái tên là nghĩa thục). Dùng chữ quốc ngữ để dạy dỗ là lợi khí nhằm khai dân trí, nhưng phù hợp với chiêu bài “khai hoá” mà fan Pháp không có lý vị gì cấm”.

Xem thêm: Mẫu Chữ Ký Đẹp Tên Dươnđồ Đầu Gấu Tôi Yêu Em Tap Cuoi, 10 Kiểu 'Sổ Ký Tên' Đơn Giản, Ấn Tượng

Từ khởi đầu cuộc chỉ chiếm đóng phái nam Kỳ của Pháp, chữ Quốc ngữ bị xem như 1 toan tính của chính quyền thuộc địa hòng Âu hóa nền quốc học tập Việt Nam, cùng như một vật dụng chữ phải chăng tiền dưới con mắt của những sĩ phu thì đến trào lưu Duy Tân và Ðông ghê Nghĩa Thục chữ Quốc ngữ được đón tiếp như một biện pháp chuyển tải hữu hiệu những tứ tưởng yêu thương nước, những học thức mới.□

Phạm Thị Kiều Ly

------------

Chú thích:

1Thực ra cách nhìn của Aymonier nhận định rằng tiếng Việt nghèo khổ và không diễn tả được những tư tưởng hết sức hình tương tự như quan điểm của những Giáo sư Đại học Sorbonne vào ráng kỷ 16 với tiếng Pháp. Vào thời đó, ngôn từ và chữ viết Latin được dạy dỗ trong trường Đại học tập ở Pháp và tiếng Pháp chỉ với ngôn ngữ tiếp xúc hàng ngày.

2Việt phái mạnh là nước cuối cùng xóa bỏ nền khoa cử Nho học. Nhật phiên bản đã bỏ những kỳ thi này năm 1868, hàn quốc năm 1894 và china năm 1904.

3Ở trường bạn dạng xứ, ngôi trường địa hạt quản lý do quỹ thuộc địa tài trợ, các trường tổng quản lý và điều hành dựa vào chi phí các tỉnh, các trường khác sống bởi trợ cấp của những làng hay các tư nhân.

Tài liệu tham khảo

Aymonier, Etienne François & Roucoules, Emile. 2018.Chính sách giáo dục tại phái mạnh Kỳ vào cuối thế kỷ 19. Lại Như bởi dịch và chú giải. Hà Nội: nhà xuất phiên bản Thế Giới.

Bezançon, Pascale. 2002.Une colonisation éducatrice ? L’expérience indochinoise (1860-1945), Paris: l’Harmattan.

Brocheux, Pierre & Hémery, Daniel. 1994. Indochine, la colonisation ambiguë, 1858-1954, Paris: Éditions La Découverte.

Cao, Huy Thuần. 2017.Giáo sĩ thừa sai và cơ chế thuộc địa làm việc Việt Nam, thành phố Hồ Chí Minh: đơn vị xuất phiên bản Hồng Đức.

DeFrancis, John. 1977.Colonialism and Language Policy in Vietnam, Paris-New York : Mouton Publishers-The Hague.

Grammont, Lucien de . 1863.Onze mois de sous-préfecture en Basse-Cochinchine, Paris: Imprimeur de la préfecture et de la mairie.

Kelley, Liam C.. 2012. « Imagining the Nation in Twentieth Century Vietnam » Presented at the4th Engaging With Vietnam: An Interdisciplinary Dialogue Conference.

Pascale Bezançon. 2002.Une colonisation éducatrice ? L’expérience indochinoise (1860-1945), Paris: l’Harmattan.

Roucoules, Emile. 1889. «Étude sur l’instruction publique en Cochinchine», Bulletin de la Société des Études Indo-chinoises de Saigon, 2e semestre, séance du 23 octobre 1889, phường 31.

Trinh, Van Thao. 1995.L’école française en Indochine, Paris: Karthala.

Lettre du Résident supérieur P.I au Tonkin, à Messieurs les Résidents chefs de province du Tonkin, administrateurs maires de Hanoi et de Haiphong et commandants de territoires militaires, Hanoi, le 1er juin 1910,Bulletin administratif du Tonkin, année 1910.

Bulletin Officiel de la Cochinchine française.1878. Arrêté relatif à l’emploi légal de la langue annamite en caractères latins du 6 avril 1878, p 110-111.

Khai dân trí Chữ Quốc ngữ đóng góp phần rất béo vào công việc khai dân trí đặc trưng vào vào đầu thế kỷ 20. Vào tình cảnh phần nhiều dân Việt mù chữ, khai dân trí có nghĩa là làm đến dân trước hết biết đọc, biết viết. Biết phát âm rồi thì nên cần đọc gì? Ngay từ năm 1865, ngơi nghỉ Nam Kỳ đã lộ diện tờ Gia Định báo với những mục lớn là công vụ, tạp vụ để phổ biến cho dân các thông tin tương tự như các kỹ năng và kiến thức thường thức. Tiếp nối là các tạp chí như Thông các loại khóa trình (1888), Nhựt trình phái mạnh Kỳ (1897), Phan yên báo (1898), Nông cổ mín đàm (1901), Lục tỉnh tân văn (1907)… Ở Bắc Kỳ, mở ra Đăng cổ tùng báo (1907), Đông Dương tập san (1913)… bên cạnh ra, tương đối nhiều sách khoa học, văn chương, nghệ thuật, triết học tập của Pháp được dịch sang trọng tiếng Việt. Rất nhiều các item văn học tập của nước ta được xuất bản bằng chữ Quốc ngữ như Truyện Kiều, Lục Vân Tiên… vào cuốn chế độ giáo dục tại phái nam Kỳ cuối thể kỷ 19, tác giả Lại Như bởi (2018) trích theo Annulaire de Cochinchine française 1887, gồm đưa ra số liệu về tỷ lệ học viên theo học tại các trường Pháp cùng trường phiên bản xứ3. Số lượng trẻ em Nam Kỳ theo học tổng cộng là 27.256 em, trong lúc dân số của phái nam Kỳ năm 1887 là 1.765.135 (theo số liệu vì Lại Như bởi sưu tầm). Do vậy tỷ lệ trẻ em đi học tập trên tổng số dân cư Nam Kỳ thời kỳ này là 1,54%. Sau năm 1919, nền giáo dục đào tạo thuộc địa gánh bên trên vai sức nặng bự hơn, vì những học trò theo học trường xã với thầy đồ mang đến trường bản xứ học. Số lượng học viên tăng hơn hẳn. Theo số liệu trong cuốn L’école française en Indochine của Trịnh Văn Thảo (1995), năm 1931-1932, tỷ lệ trẻ con đi học trên toàn bô dân là 18% tính bình quân trên cả nước. Đây bắt đầu chỉ là số lượng con nít đi học tính trên phần trăm tổng số dân. Do đó nếu chúng ta tính cả những người đã học xong và biết chữ, thì phần trăm biết chữ ở việt nam thời đặc điểm này phải lên đến mức trên 20%. Theo Liam C. Kelly (2012), sự thông dụng kiến thức mới trải qua lối viết new (chữ Quốc ngữ) ở vào đầu thế kỷ 20 gây nên một sự xa cách về cố hệ giữa các trí thức bạn Việt. Theo Kelly, những người dân “Việt mới” này không còn nghĩ như những thế hệ trước đó. Vị những khái niệm như dân tộc, tổ quốc, quốc dân, văn minh, khai hóa, tiến hóa, ái quốc tâm, cạnh tranh, chủng tộc được đưa vào chương trình dạy học. Chính những khái niệm bắt đầu mà tín đồ học trò được học dưới mái ngôi trường đã thúc đẩy sự thành lập và hoạt động của chủ nghĩa dân tộc với những câu hỏi về quyền nhỏ người, về Tổ Quốc, về độc lập, về từ bỏ do.